Jak dobrać tłok i jak długo eksploatować?

Temat tłoków w sportach motocyklowych, a w motocrossie szczególnie, jest szeroki jak rzeka. Tłoki motocyklowe są przedmiotem gorących dyskusji na forach, w komentarza do artykułów oraz wśród kolegów motocyklistów. Wielu mechaników oraz zawodników preferuje konkretnych producentów, których tłoki poleca. Często zdarza się, że dla tego samego modelu motocykla różni eksperci zalecają różne okresy przeglądów i wymian. Skąd biorą się takie rozbieżności? Zapewne z ich indywidualnych doświadczeń. Postanowiłem zebrać tę rozproszoną wiedzę, przelać ją w jedno miejsce i podzielić się z Wami.

Czas wymiany i pasowanie – tłoki motocyklowe

Tu opinie różnią się najbardziej, zwłaszcza te przekazywane w formie mówionej. Dla uściślenia i większej pewności należy sięgnąć do źródeł pisanych, najlepiej przez producentów tłoków. Na podstawie ulotki dołączonej do tłoków Vertex, która została opracowana pod kątem sportu, dowiadujemy się następujących rzeczy:

Motocykle, skutery śnieżne i wodne 4T:

50-124 ccm, tolerancja 0.05-0.07 mm, czas pracy maks 20 h

125-249 ccm, tolerancja 0.06-0.08 mm, czas pracy maks 20 h

250-499 ccm, tolerancja 0.06-0.08 mm, czas pracy maks 15 h

500 ccm i więcej, tolerancja 0.07-0.10 mm, czas pracy maks 15 h

Motocykle, skutery śnieżne i wodne 2T:

50-124 ccm, tolerancja 0.05-0.06 mm, czas pracy maks 10 h

125-249 ccm, tolerancja 0.05-0.06 mm, czas pracy maks 10 h

250-499 ccm, tolerancja 0.06-0.07 mm, czas pracy maks 10 h

500 ccm i więcej, tolerancja 0.06-0.07 mm, czas pracy maks 10 h

Gocarty 2T:

100 ccm, tolerancja 0.09-0.10 mm, czas pracy maks 2 h

125 ccm, tolerancja 0.06-0.07 mm, czas pracy maks 3 h

Źródło: Vertex Pistons (ulotka produktowa)

Co najdziwniejsze, że w przypadku większych pojemności żywotność tłoka wcale się nie wydłuża, a nawet maleje dla pojazdów 4T! Prawdopodobnie wynika to z faktu, że im mniej dokładne jest pasowanie (większa tolerancja), tym większe jest ryzyko pęknięcia tłoka lub uszkodzenia cylindra.

Dobór rozmiaru tłoka

Tłoków nie wymieniamy, jak to większość ma w zwyczaju „na wyczucie”. Wcześniej należy cylinder zmierzyć dokładnymi urządzeniami pomiarowymi, np. średnicówką i mikrometrem. Mierzenie suwmiarką, nawet elektroniczną o najlepszej dokładności, nie jest możliwe. Po prostu to urządzenie nie służy do pomiaru średnic wewnętrznych głębszych niż 1 cm! Cylinder trzeba zmierzyć w kilku miejscach, a najważniejszy pomiar jest mniej więcej w środkowej części nad i pod oknem wydechowym, gdzie zużycie jest największe. O tym postaram się napisać osobny artykuł.

Montaż tłoka

Tłoki motocyklowe należy zdejmować i montować przy użyciu tzw. ściągacza sworzni tłokowych. Każde stuknięcie młotkiem, nawet delikatne, w sworzeń niesie ryzyko skrzywienia korbowodu. To czego Wy nie zauważycie, np. skrzywienia o 0.02 mm lub 0.03 mm, ale dla waszego silnika będzie to bardzo wyczuwalne i może skutkować uszkodzeniem.

Książka serwisowa

To najbardziej kompetentne i kompletne źródło wiedzy na temat waszego motocykla. Są tam niezbędne informacje na temat: okresów przeglądu i wymian poszczególnych podzespołów, wskazania dotyczące narzędzi do obsługi motocykla, sił z jakimi należy ich używać itd.

Czynniki eksploatacyjne

Na żywotność tłoka ma wpływ wiele czynników. Są to najczęściej:

1.      Prawidłowe smarowanie, czyli nie za dużo i nie za mało oleju, najlepiej tyle ile przewidział producent motocykla. To dotyczy zarówno mieszkanki oleju z benzyną oraz wymian oleju w silniku. Wymiany oleju dokonuje się zgodnie z okresami podanymi w książce serwisowej.

2. Prawidłowe pasowanie tłoka do cylindra (patrz Czas wymiany i pasowanie).

3.      Niebagatelne znaczenie ma czystość zasysanego powietrza wraz z benzyną. Ten temat często jest zaniedbywany przez początkujących użytkowników. To głównie z powietrzem brud przenoszony jest do komory spalania. Zużywa się głównie tłok. Nikasil jest bardzo twardy, więc w pierwszej kolejności tarcie jest na tłoku i to z niego nieczystości „zdejmują” kilka setnych milimetra. Później tłok nie mając ścisłego pasowania, źle się prowadzi i zaczyna drgać/stukać o gładź cylindra.

4.      Temperatura pracy, głównie chodzi o regularne sprawdzanie poziomu płynu chłodzącego. Nigdy go nie może zabraknąć, ponieważ silnik albo będzie się przegrzewać albo zbyt wolno nagrzewać, np. przy niskich temperaturach jesienią lub zimą.

5.      Znaczenie ma także styl jazdy. Wiadomo, że zawodnik bardziej intensywnie eksploatuje motocykl i to zapewne dla niego producenci podają tak krótkie i rygorystyczne okresy eksploatacyjne (patrz Czas wymiany i pasowanie). Amatorzy zapewne mogą jeździć dłużej. Pokusiłbym się o stwierdzenie, że dla amatorów okresy przeglądów można przedłużyć dwukrotnie, ale TYLKO (!!!) pod warunkiem, że żadna inna czynność serwisowa nie zostanie zaniedbana.

Przypominam, że najlepszym źródłem wiedzy o Waszym motocyklu jest oryginalna książka serwisowa!

Na pewno zaciekawi Was także artykuł o nikasilu: http://motox.com.pl/nikasil-nicasil-cylindry-porady/

Autor tego tekstu nie ponosi żadnej odpowiedzialności ewentualne szkody powstałe przy użyciu zawartej tutaj wiedzy. Tekst ten powstał wyłącznie w celach edukacyjnych.

Przygotował: Luigi Saladini, MotoX.com.pl

Źródła: www.aokiracing.com, www.nikasil.pl